«جناب خان»؛ عروسکی با لهجه جنوبی در خندوانه/ جنوبی‌ها با شادی مردم ایران شادند

عصر جنوب/ asrejonoob.ir: مدتی است برنامه خندوانه و به خصوص آیتم جناب خان که از شبکه نسیم پخش می‌شود حسابی بین مردم گل کرده و نقل محافل شده است.
جناب خان به لهجه آبادانی صحبت می‌کند و بسیاری از ترانه‌های موسیقی فولکلور بوشهر و جنوبی را می‌خواند که با کف زدن و خنده افراد حاضر در استودیو همراه است. در سال‌های قبل بارها دیده ایم که تا در یک مجموعه طنز به لهجه خاصی اشاره می‌شد، مردم و نمایندگان آن شهر دست به اعتراض می‌زدند که چرا لهجه و اصطلاحات ما به سخره گرفته شده است.

به چند نمونه از این موارد اشاره می شود؛

“۲۲ اردیبهشت ۱۳۸۵ در صفحه کودک و نوجوان روزنامه ایران، کاریکاتوری به صورت کمیک استریپ با عنوان “چه کنیم سوسک ها سوسک مان نکنند؟” منتشر می شود.

 در این کمیک استریپ به زبان طنز در باره ی چگونگی مقابله با سوسک‌ ها در قالب دو شخصیت سوسک و یک پسر نوجوان پرداخته می شود.
در تمامی تصاویرِ این کمیک، سوسک به زبان فارسی سخن می گوید؛ اما در یکی از بخش‌ ها در پاسخ به پسر نوجوان از کلمه ی ترکیِ “نَمَنَه” (به‌معنی “چی؟” یا “چه می‌گویی؟”) استفاده می‌کند.
در متنی که در کنار کاریکاتور و تحت عنوان “گفتمان” می آید، عینا نوشته شده: “… مشکل اینجاست که سوسک زبان آدم حالیش نمی شه. دستور زبان سوسکی هم آن قدر سخته که هشتاد درصد خود سوسکا هم بلد نیستن و ترجیح می دن به زبان های دیگه حرف بزنن.
وقتی سوسکا زبون خودشونو نمی‌فهمن شما چه‌ جوری می‌ خواین بفهمین؟!…» این کاریکاتور سبب تظاهرات‌ های گسترده در تبریز و بسیاری دیگر از مناطق ترک‌ نشین (یا آذری نشین) ایران می شود و متاسفانه باعث کشته و زخمی شدن عده‌ ای از معترضین در شهرهای نقده، ارومیه، تبریز، اردبیل و مشکین‌ شهر می گردد.
 ** در شهریور ۱۳۸۹ و در پی پخش سریال (غیر کمدی) “در مسیر زاینده رود”، مردم اصفهان تنها با این دلیل و توجیه که بازیگران این سریال اصفهانی نیستند و ادای این گویش را در می آورند و آن را گاها درست به کار نمی برند، اسماعیل عفیفه، تهیه کننده این مجموعه تلویزیونی را مورد هجمه شدید انتقاد و توهین قرار می دهند.
محمدتقی رهبر نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی این مجموعه را توهین به مردم اصفهان قلمداد می کند.
استاندار اصفهان نیز خواستار توقف پخش این مجموعه می شود.
 ** در فروردین ۱۳۹۰ پخش مجموعه نوروزی و طنز “پایتخت” که سوژه داستانی آن خانواده ای است با لهجه مازندرانی موجب اعتراضات گسترده مردم و مسولین مازندرانی می شود.
مقام‌ های استانداری، امامان جمعه و تشکل‌ های دانشجویی استان مازندران بیانیه صادر می کنند. هادی ابراهیمی، معاون امنیتی- سیاسی استاندار مازندران در گفت و گو با رسانه‌ ها اعلام می کند که در ایام نوروز مردم با تماس با استانداری به این فیلم اعتراض کرده‌اند.
 حجت‌ الاسلام لائینی، مسئول شورای نگهبان مازندران نیز ریاست صدا و سیما را برای پخش چیزهایی که به گفته ایشان “باعث خدشه دار کردن حرمت مازندرانی های غیور می شود” شماتت می کند.”


اما در خندوانه، جنوبی‌ها همراه با شادی همه مردم ایران شادی کردند. با خنده آن‌ها خندیدند و هرگز نگفتند که لهجه ما دست مایه طنز قرار گرفته. هرگز بیانیه صادر نکردند و هرگز احساس نکردند به فرهنگشان توهین شده. بنازم به روحیه شاد مردمان این خطه که حتی اندک شادی این روزها را با دیگر مردمان به اشتراک می‌گذارند.


از سوی دیگر محمد بحرانی که پیش از این او را با صداپیشگی «ببعی» و البته «آقوی همساده» مجموعه کلاه قرمزی می‌شناختیم حالا با جناب خان هم نشان داده که کارش را خوب بلد است.


مهم‌ترین خصوصیت کاری او این است که جناب خان به هیچ وجه ما را یاد هیچ کدام از عروسک‌های محبوبی که بحرانی صداپیشگی آنها را بر عهده داشته نمی‌اندازد.  بازی بداهه او در قالب این عروسک و آهنگ‌های بندری که در برنامه خندوانه می‌خواند حالا باعث شده است که بدون جناب خان برنامه شبانه رامبد جوان حتما چیزی کم داشته باشد. این طور که جناب خان پیش می‌رود باید منتظر حضور بیش از پیش او در این برنامه باشیم. عروسکی که احتمالا حرف‌های زیادی برای گفتن خواهد داشت و می‌رود تا در حافظه تاریخی ایرانیان، به عنوان یکی از عروسک‌های محبوب دهه نود جا خوش کند.

عروسکی که در نگاه اول نه آنچنان چهره جذابی دارد و نه پیشینه ای در ذهن مخاطب با شخصیت پردازی ساده و با تکیه بر طنز نهفته در گویش و موسیقی و عادت های مردم جنوب ایران (عمدتا خوزستان) پا به صحنه می گذارد.
قسمت های اول پخش می شود ،  مخاطب پیدا می کند. تکه کلام هایش بر زبان روزمره جامعه می نشیند و از همان ابتدا نقطه عطف کار خود را بازی با آن چه -درست یا غلط- “رفتار معلوم مردم خوزستان” می نامند، قرار می دهد; “عینکِ ریبون” و “لاف زدن”ادعا می کند پولدار شده، باشگاه پاریس سنت ژرمن را خریده، با بازیکنان معروف دنیا ارتباط دارد و در همه جای جامعه هم “مویرگی” آشنا دارد.
اما این مطلب نه در باب آسیب شناسی کاراکتر جناب خان و واکاوی آن بلکه در مقابل به بررسی رفتار مخاطبِ جناب خان می پردازد. مخاطبی که خود هم عمدتا از جنس و شخصیت خود او است.
جنوبی ها پای برنامه اش می نشینند ،  با شنیدن شوخی ها و تکه های همیشگی خود از دهان جناب خان، حرمت شان که خدشه دار نمی شود هیچ، کلی هم ذوق می کنند و می خندند.
 نه جایی را به آتش می کشند، نه بیانیه ای صادر می شود، نه کسی را متهم به سیاه نمایی می کنند. اما تمایز کار در چیست؟ جناب خان چه کرده و چه نکرده که با پیشینیان تفاوت دارد؟ چه فرقی میان جناب خان و برنامه های دیگری است که مانورشان بر کمدی گویش است؟ شاید پر بیراه نباشد اگر بگوییم: هیچ! تفاوت اصلی را شاید بهتر است در مخاطبان جست و جو کنیم.
در آستانه تحملِ طنز در خط بطلان این مطلب که “ما از همه برتریم” و “ما بر همه می خندیم و کس بر ما حق خنده ندارد”.
 شاید آنچه جنبه یِ بالایِ مخاطبانِ هم طیفِ جناب خان، با خودش می نامند چیزی نباشد جز همان طنز نهفته در گویش مردم خوزستان که در بالا ذکر شد.
در خونِ گرم جنوب خنده نشسته بر لب ها و ریتم تند موسیقی. بستر فرهنگی یک قوم، خواه و ناخودآگاه در بزنگاه های اجتماعی و رسانه ای خود را نشان می دهد. عبید زاکانی جایی در رساله دلگشا می گوید: هرکه را خواهی بیشتر شناسی، تیزتر با او شوخی کن!

محمد بحرانی صداپیشه «جناب‌خان» در مصاحبه با خبرنگار خبرآنلاین چنین می گوید:
من در محله‌ای در شیراز بزرگ شدم که همه همسایه‌هایش جنوبی بودند. جنگ زده‌هایی که از شهر و کاشانه خود آواره شدند و به شیراز آمده بودند. خیلی از دوستان من آبادانی و خرمشهری، اهوازی و بوشهری هستند. جناب خان مدیون آنهاست. از طرفی من هم به شدت این موضوع محرومیت را احساس کرده‌ام. چند سفر به جنوب داشتم و همیشه از دیدن وضعیت مردم و شهرهای جنوب دلم گرفته چون به نظرم می‌آید بعد از جنگ آنها باید در اولویت قرار می‌گرفتند. کسانی که جنگیدند و خانه‌های‌شان ویران شد. آبادان یک شهر بی‌نظیر بود الان نباید این طوری باشد. الان نباید مردم اهواز حتی توان نفس کشیدن نداشته باشند. جدای از امکانات دیگر شهرها، شهرهای جنوب نباید این جور نیمه خرابه باشند. خوشحالم که جنوبی‌ها کمی با جناب خان خوشحال شدند و کلی پیغام به من می‌دهند که دمت گرم حال ما را خوب کردی. این پیغام‌ها خیلی به دل من می‌چسبد. من نه سیاستمدارم نه نماینده مجلس ولی فکر می‌کنم مردم جنوب یک حقی به گردن همه ایرانی‌ها دارند که هنوز ادا نشده است.

منبع برخی از گزارش فوق؛ شبکه اکسین می باشد/

مطالب پیشنهادی

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

  • با خندوانه نام رامبد جوان و جناب خان ماندنی شد آنهم به لطف آقای محمد بحرانی از شما بخاطر شاد کردن ملت ایران متشکریم . پاینده باشید
  • من واقعا حال خوبی نداشتم تو افسردگی بودم اما وقتی برنامه رو میبینم دلم از غم درمیاد ایشالاه خدا هرچی میخاین بهتون بده من خیلی سالهاس که نمیخندیدم
  • ناز شست محمد بحرانی حلالت مطمئن باشین جناب خان بره ما هم میریم کاوه از درگز
  • خب معلومه چرا مردم جنوب اعتراض نمیکنن. چون جناب خان عزیز اصلا شوخیه نا بجا در مورد فرهنگ ورسوم اون مردم نمیکنه...تازه بالا هم گرفتتشون. اما تو بعضی از سریالا خواسته یا ناخواسته مردم اون شهرو اذیت میکنن.البته اینم بگم لازمه جنبه شوخی مردم بالا بره. وهمینطور حفظ عزت واحترام مردم مثل همونکاری که جناب خان میکنه. خندوانه هم عالیه انشاله هرروز پیشرفت کنه...
  • از آقای رامبد جوان و جناب بحرانی عزیز خیلی تشکر می کنم . من خوزستانی ام . و این برنامه را خیلی دوست دارم . ولی تو متن فوق جناب بحرانی خودشان حق مطلب رو ادا کردن . سعی کنیم در قالب همین لاف و کنایه ها مشکلات خوزستان را هم بیان کنیم. خوزستان از خوز گرفته شده . دشت آبادی که پر از آهو و نیشکر بوده اما حالا شده یک روستای بی امکانات به وسعت یک استان. فقط می خوام یادآور بشم که دریغ است خوزستان که ویران شود. که اگر بشود .گوسفندی جدای از گله ی نقشته ما می شود. و گرگان خفته در پشت مرزهای ما منتظر همین هستند. خوزستان روی زمینش برکت است . روزگاری انبار غله خاور میانه بوده. زیر زمینش برکت است و سراسر ایران به این مرزو بوم افتخار می کند . اونقد به آن نرسیده اند که همه از خوزستان به عنوان جنوب یاد می کنند. خوزستان دشتی است پرگهر . در جنوب غربی ایران .چون خاک ان به سمت شوره زار می رود. همه فکر می کنند اینجا جنوب است. خوزستان را در یابیم. تمام بزرگان و تاریخ و مردم دیروز و امروز این سرزمین را در یابیم .
  • آقای آشنا منم یه خوزستانی هستم حق مطلب را ادا کردید و کاملا موافقم با آقای بحرانی هم موافقم کاملا. درضمن واقعاااااااااا عاشق جناب خانم دست خالقش عروسک گرداناش و صداپیشه ی جناب خان همگی درد نکنه.
  • پدر و مادرم آبادانی و خودم در کرج بزرگ شدم ..با اجازه تون این اولین بار است که از دیدن یک برنامه ایرانی تلویزیونی خیلی لذت میبرم و واقعا دیدن این برنامه سبب شادی خانواده ام میشود تشکر از همه دست اندر کاران این برنامه خوب و دیدنی . و درود به جناب بحرانی و آقای جوان و دیگر همکارانشون که به اسم نمیشناسم ..همیشه سربلند و پیروز باشید
  • لهجه جنوبی خصوصا بوشهری و آبادانی خیلی شیرینه
  • دمتون گرم